Is er een verbod op plastic rietjes, blijken de biologisch afbreekbare ‘duurzame’ alternatieven allemaal PFAS te bevatten. Pauline Boisacq en Maarten De Keuster, twee bachelorstudenten biologie van de Universiteit Antwerpen, onderzochten in het kader van hun bachelorproef of en in welke mate poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) aanwezig zijn in drinkrietjes van verschillende materialen op de Belgische markt. Dit onderzoeksproject werd begeleid door dr. Thimo Groffen van de onderzoeksgroep ECOSPHERE, die een jarenlange expertise in PFAS-analysen heeft.
Veertig merken onderzocht
“De aanleiding voor ons onderzoek was een studie vanuit de VS*, waaruit bleek dat rietjes van plantaardige materialen vaak PFAS bevatten”, zegt Groffen. “De concentraties en samenstellingen verschilden echter afhankelijk van het materiaal en merk, waardoor het onduidelijk was of deze resultaten hetzelfde zouden zijn voor België.”
Voor het onderzoek werden verschillende merken van rietjes onderzocht: 20 van papier, 5 bamboe, 5 plastic, 5 RVS en 5 glazen rietjes. “In vrijwel alle rietjes van plantaardige materialen werden PFAS gedetecteerd, maar de PFAS-concentratie en samenstelling varieerde tussen de verschillende rietjes. Zestien van de 29 onderzochte PFAS werden daadwerkelijk waargenomen in ten minste één rietje”, zegt Pauline Boisacq. “Enkel de RVS-rietjes waren vrij van PFAS. We hebben echter slechts een fractie van het totaal aantal gekende PFAS onderzocht, dus kunnen niet met zekerheid stellen dat deze PFAS-vrij zijn.”
Composteerbare verpakkingen
De aanwezigheid van PFAS in de rietjes is geen verrassing voor de onderzoekers. Maarten De Keuster: “Veel van de composteerbare voedselverpakkingen die op de markt worden gebracht als milieuvriendelijke alternatieven voor plastic en piepschuim, bevatten PFAS. Papieren producten worden zo resistent gemaakt tegen snelle verwering door contact met vet of andere vloeistoffen. Dat maakt hen een stuk minder ‘duurzaam’, terwijl ze vaak wel zo in de markt worden gezet.”
Het is echter nog onduidelijk in welke mate PFAS vrijkomen bij contact met voedingswaren, en welke risico’s er zijn voor gebruikers van deze producten. Uit de Amerikaanse studie blijkt dat ongeveer twee derde van de totale PFAS aanwezig in een geheel rietje van plantaardig materiaal doorsijpelde in 15 milliliter (ml) drank. Voor de meer wateroplosbare PFAS was dit zelfs 100%. Deze studie in combinatie met het Amerikaanse onderzoek is minstens een alarmbel. Het onderzoek toont namelijk aan dat het gebruik van rietjes een blootstellingsbron kan zijn voor mensen. Dit is voornamelijk belangrijk voor kinderen, aangezien zij in verhouding meer drinken per kilogram lichaamsgewicht dan volwassenen, en vaker gebruik maken van drinkrietjes.
Nederland
De vraag is natuurlijk hoe het in Nederland gesteld is met de hoeveelheid PFAS in rietjes. Op dit moment is dit gewoon niet bekend. Wel is duidelijk dat een hoop van de onderzochte Belgische merken ook gewoon in Nederland te koop is. En PFAS is in dit soort producten gewoon verboden. Hoog tijd dus dat in Nederland ook een dergelijk onderzoek gaat plaatsvinden. En voor wie twijfelt, er zijn genoeg mogelijkheden om je glas er feestelijk te laten uitzien zonder rietje…
* Timshina A, Aristizabal-Henao JJ, Da Silva BF en Bowden JA (2021). The last straw: characterization of per- and polyfluoroalkyl substances in commercially-available plant-based drinking straws. Chemosphere 277: 130238.